Missie en biografie

Missie en biografie van Pentagon

Uitgeverij Pentagon is een stichting zonder winstoogmerk. Doel is het verspreiden van het werk van Rudolf Steiner (1861-1925) in het Nederlandse taalgebied, van de antroposofische geesteswetenschap en van door antroposofie geïnspireerde auteurs.

Pentagon is door mij opgericht in 1985, met uitermate weinig eigen kapitaal, deels kleine leningen van vrienden; later, in 2005, is er de Stichting Uitgeverij Pentagon van gemaakt. Het oprichten, de naam, het logo, de vormgeving van de website, van de boeken enzovoort is door mij gedaan. De naam verwijst naar de pentagondodecaëder, het platonische lichaam, dat de moderne, geesteljke mens representeert, zichtbaar in het logo van Pentagon.

Bij uitgeverij Pentagon staat niemand op de loonlijst; dat maakt dat het bescheiden bedrijfje financieel niet kwetsbaar is. Mijn salaris kreeg ik van mijn baan op de vrijeschool. De prijzenswaardige collega-uitgeverij Vrij Geestesleven had in het verleden te hoge lasten, door hoge personeelskosten, nogal dure drukkers en binders, en te grote oplagen (de planken lagen decennia lang vol onverkochte boeken), zodat het bedrijf helaas in een faillissement is geëindigd. Heel erg jammer. Dat was echter ook een beetje een leerschool voor ons (ik spreek meestal in meervoudsvorm, omdat ik natuurlijk niet in m’n eentje voor Pentagon werk).

We hebben van meet af aan alles, echt alles low budget gedaan. Geen betaalde externe vormgevers, lectoren, vrijwel geen externe vertalers, geen tekenaars of kunstenaars, geen kantoorkosten (ik werk altijd thuis), geen loonkosten enzovoort. Ook de correctoren zijn onbezoldigd (soms een boekenbon o.i.d.). Degene die destijds onze vormgever was, die het binnenwerk van de boeken vormgaf, vroeg een zeer lage vergoeding; onze drukkers waren de goedkoopste van Nederland (men wilde niet zeggen wie de aller goedkoopste drukker was!). Eveneens de binders, distributeurs enzovoort. Tegenwoordig is het zo, als ik grotere uitgaven heb, beslist het bestuur daar mede over. De bestuursleden steunen het initiatief met liefde en kennis van zaken.

Eind jaren negentig moest Vrij Geestesleven zijn deuren sluiten. Ik had destijds contact met Martin Ockeloen, en later met Joosje Hietink, de directie. Met name Joosje heeft erg geleden onder de zware lasten, en zeker onder het faillissement.

Omdat mijns inziens de belangrijkste teksten van het werk van Steiner in Nederland beschikbaar moeten zijn en blijven, hebben we een extra taak erbij. In het begin van de jaren 2000 zijn we een nieuwe serie gestart, genaamd de ‘kleine Steiners’, waarin ook herdrukken van eerder uitgegeven Steiner-voordrachten zitten. Die serie bleek een (bescheiden) succes. Bescheiden, want vanzelfsprekend is het een kleine niche. Grote oplagen en kassuccessen zijn bij Pentagon nooit aan de orde.

Gelukkig schrijdt de techniek ook voort; tegenwoordig kan men snel drukken en kleine oplages maken, zodat de kosten voor drukken, binden en ook magazijnkosten voor de opslag laag kunnen blijven. Alle beetjes helpen.

De eerste ca. 30 jaar heb ik van mijn salaris als leraar aan de vrijeschool maandelijks geld in het bedrijf gepompt. Gelukkig hoefde ik niet van de opbrengsten van Pentagon te leven, anders was ik nu uitgehongerd. Inkomsten en uitgaven – fifty-fifty was decennia lang het streven. Geleidelijk aan stroomt er nu een beetje geld terug, mede door de geheel gemoderniseerde website. Die inkomsten worden vrijwel meteen geïnvesteerd in nieuwe titels. Het zal niemand verbazen dat het bepaald geen vetpot is en zal worden. Mede door bescheiden giften en een strikt lowbudget-beleid kunnen we de uitgeverij draaiende houden.

Slechts tweemaal zijn we bijna failliet gegaan, maar zijn er toch weer bovenop gekomen. Ik heb sterk het vermoeden dat we geholpen zijn vanaf ‘de andere kant’.

Vertalers en correctoren zijn bij Pentagon in principe onbezoldigd. De laatste jaren heb ik de ‘policy’ ten aanzien van vertalers wat bijgesteld. Vooral voor professionele vertalers is het een deel van hun boterham. Zo probeer ik een meestal compromis te zoeken, en meestal komen we er wel uit. Daarnaast is ook een gedeeltelijk betaken in natura mogelijk, dus deels in financiën, deels in boeken uit ons fonds.

Met moed en kracht kunnen we het samen mogelijk maken dat het antroposofische geestesgoed verzorgd wordt en blijft.

Bart Muijres